ปัจจุบันนี้ภาวะปลายประสาทอักเสบเป็นภาวะที่พบว่าเกิดขึ้นได้มากในสังคมปัจจุบัน แม้ว่าภาวะนี้จะไม่เป็นอันตรายถึงชีวิตในระยะสั้น แต่หากปล่อยทิ้งไว้เป็นระยะเวลานานแล้ว ภาวะนี้จะกลายเป็นอันตรายที่ร้ายแรงได้ วันนี้เราจึงมีความรู้และสาเหตุของภาวะปลายประสาทอักเสบมาฝากกันค่ะ
ภาวะปลายประสาทอักเสบ คืออะไร
อาการปลายประสาทอักเสบ (Peripheral Neuropathy) คือ การที่เส้นประสาทเกิดความเสียหายไม่สามารถส่งคำสั่งที่มาจากสมองและไขสันหลังไปยังอวัยวะต่าง ๆ ของร่างกายได้ ส่งผลให้ร่างกายไม่สามารถทำตามคำสั่งของสมองและไขสันหลังได้ ภาวะปลายประสาทอักเสบพบได้มากในผู้สูงอายุ เนื่องจากเป็นวัยที่รับประทานอาการได้เล็กน้อย ร่วมกับระบบดูดซึมสารอาหารได้น้อย ทำให้ร่างกายเกิดภาวะขาดสารอาการได้น้อย ส่งผลให้มีภาวะปลายประสาทอักเสบเกิดขึ้น
ชนิดและสาเหตุของภาวะปลายประสาทอักเสบ
ชนิดของภาวะปลายประสาทอักเสบสามารถแบ่งออกเป็น 3 ชนิด ตามสาเหตุที่ก่อให้เกิดภาวะปลายประสาทอักเสบ ดังนี้
- ภาวะปลายประสาทอักเสบจากการติดเชื้อ
คือ กลุ่มผู้ป่วยปลายประสาทอักเสบที่เกิดจากการติดเชื้อในระบบทางเดินหายใจหรือกลุ่มที่มีภาวะภูมิคุ้มกันบกพร่อง ผู้ป่วยในกลุ่มนี้จะมีอาการรุนแรงน้อย เช่น รู้สึกชา อ่อนแรงต่อยังคงใช้ชีวิตได้อย่างปกติ จนถึงมีอาการรุนแรงเนื่องเส้นประสาทที่เกิดการอักเสบอยู่ในตำแหน่งที่มีความสำคัญ เช่น กล้ามเนื้อหัวใจ กล้ามเนื้อระบบหายใจ เป็นต้น
- ภาวะปลายประสาทอักเสบจากการขาดสารอาหาร
คือ กลุ่มผู้ป่วยที่มีภาวะปลายประสาทอักเสบจากการที่การสารอาหารบางชนิด เช่น วิตามินB1, วิตามิน B6, วิตามิน B12 เป็นต้น เนื่องจากการเลือกกินอาหารแบบเดิม ๆ ซ้ำ ๆ ทำให้ร่างกายได้รับสารอาหารไม่ครบถ้วน สาเหตุนี้เป็นสาเหตุหลักที่พบผู้ป่วยเป็นจำนวนมากที่สุด และพบในผู้ป่วยที่มีอายุหลากหลาย โดยเฉพาะในผู้สูงอายุ
- ภาวะปลายประสาทอักเสบจากสารพิษ
สารพิษบางชนิดเมื่อร่างกายได้รับเข้าไปจะเข้าไปทำลายระบบปลายประสาท ทำให้ปลายประสาทเกิดความเสียหายและอักเสบ ส่งผลให้ปลายประสาทไม่สามารถส่งสัญญาณได้ตามปกติ สารพิษที่ก่อให้เกิดภาวะนี้ได้ เช่น พิษจากตะกั่ว โลหะหนัก เป็นต้น
อาการภาวะปลายประสาทอักเสบ
อาการของผู้มีภาวะปลายประสาทอักเสบไม่ว่าจะเป็นชนิดใดจะมีลักษณะของอาการที่คล้ายกันและอาการพบได้บ่อยในผู้ป่วยภาวะปลายประสาทอักเสบมีดังนี้
1.ปลายมือและเท้าชา
บริเวณปลายมือและปลายเท้าเป็นเส้นประสาทที่จะแสดงอาการเป็นส่วนแรกหากเกิดภาวะปลายประสาทอักเสบ โดยที่บริเวณปลายมือและปลายเท้าจะรู้สึกชาหรือเป็นเหน็บบ่อย ๆ หรือเกิบตลอดเวลา นอกจากที่ที่บริเวณปลายมือและปลายเท้ายังมีความรู้สึกช้ากว่าปกติ ไม่ว่าจะทำกิจกรรมใดก็ตาม
2.กล้ามเนื้ออ่อนแรง
กล้ามเนื้อมีความรู้สึกเหมื่อยล้าหรืออ่อนแรง ไม่สามารถออกแรงหรือหยิบจับสิ่งของที่มีน้ำหนักมาก ๆ ได้ เวลาเดินเท้าไม่สามารถยืนอยู่ได้เป็นเวลานาน เวลาเดินไม่สามารถทรงตัวให้ตรง เนื่องจากกล้ามเนื้อที่เท้าเกิดอ่อนแรงนั่นเอง
3.ความดันโลหิตต่ำ
ผู้ป่วยที่มีภาวะปลายประสารทอ่อนแรง ผู้ป่วยจะมีภาวะความดันต่ำร่วมด้วย
4.ท้องผูก
ระบบการย่อยอาหารที่ต้องอาศัยการบีบรัดของกล้ามเนื้อมีการทำงานที่น้อยลง เนื่องจากสมองไม่สามารถควบคุมการทำงานของกล้ามเนื้อได้อย่างเต็มที่ เพราะว่าปลายประสาทไม่สามารถส่งคำสั่งไปยังกล้ามเนื้อได้เต็มที่ ทำให้กล้ามเนื้อทำงานไม่เต็มที่นั่นเอง
การรักษาภาวะปลายประสาทอักเสบ
การรักษาภาวะปลายประสาทอักเสบจะทำการรักษาตามสาเหตุที่ก่อให้เกิดภาวะปลายประสาทอักเสบเป็นหลัก ดังนั้นก่อนที่จะทำการรักษาจะต้องทำการตรวจหาสาเหตุที่ก่อให้เกิดโรคเสียก่อน ดูดไขมันซิกแพค จึงจะสามารถระบุวิธีการรักษาได้ ซึ่งวิธีการรักษาหลักจะมีอยู่ด้วยกัน 2 แบบ คือ
1.การบำบัด
คือ การรักษาด้วยการค่อย ๆ กระตุ้นเส้นประสาทให้มีความแข็งแรงและกลับมาทำงานได้ตามปกติ ซึ่งวิธีการบำบัดที่ช่วยกระตุ้นให้ปลายเส้นกลับมาแข็งแรง คือ
- การกระตุ้นการไหลเวียนของเลือด เช่น การอาบน้ำอุ่น การแช่น้ำอุ่น การแช่น้ำวน เป็นต้น เหมาะกับภาวะปลายประสาทอักเสบที่มีอาการไม่รุนแรง
- การกายภาพบำบัด เป็นการกระตุ้นให้กล้ามเนื้อและเส้นประสาททำงานเพิ่มขึ้นที่ละน้อย จนกลับมาทำงานได้ตามปกติ วิธีนี้ต้องใช้ระยะเวลาในการบำบัดจึงจะเห็นผลชัดเจน
- การกระตุ้นเส้นประสาทด้วยไฟฟ้า (Transcutaneous Electrical Nerve Stimulation: TENS) การกระตุ้นจะใช้ไฟฟ้าอ่อนส่งผ่านผิวหนังไปยังปลายประสาทส่วนปลายที่อยู่ใต้ผิวหนัง
การบำบัดด้วยไฟฟ้าและกายภาพบำบัดจะต้องอยู่ในความดูแลของแพทย์หรือผู้เชี่ยวชาญ เพื่อป้องกันอันตรายที่เกิดจากไฟฟ้าที่ใช้ในการกระตุ้นหรือการกายภาพที่ผิดพลาดจนทำให้เกิดกล้ามเนื้ออักเสบได้
2.การใช้ยา
คือ การรักษาโดยใช้ยาเพื่อกระตุ้นการทำงานของปลายประสาทให้ทำงานได้เต็มที่ กลุ่มยาที่นำมาใช้ในการรักษาภาวะปลายประสาทอักเสบ เช่น ยาบรรเทาอาการปวด อย่าง ยาลดการอักเสบ (NSAIDs), ยาต้านชัก อย่าง ยากาบาเพนติน (Gabapentin) และยาพรีกาบาลิน (Pregabalin), ยาใช้เฉพาะที่ อย่าง ยาครีมแคปไซซิน (Capsaicin), ยาแก้ซึมเศร้า ยากลุ่มไตรไซคลิก (Tricyclic) เป็นต้น นอกจากนี้ยังมีอาหารเสริมที่ช่วยเสริมวิตามินบีต่าง ๆ ให้กับร่างกาย เหมาะกับกลุ่มผู้ป่วยที่เกิดภาวะปลายประสาทอักเสบจากภาวะขาดวิตามิน
จะเห็นว่าภาวะปลายประสาทอักเสบเป็นภาวะที่มีโอกาสเกิดขึ้นได้ทุกเมื่อ ทว่าภาวะนี้สามารถป้องกันไม่ให้เกิดขึ้นได้ เพียงแค่ดูแลร่างกายให้แข็งแรง รับประทานอาหารให้ครบ 5 หมู่ ออกำลังกายเป็นประจำส่งผลให้ร่างกายแข็งแรง เพียงเท่านี้โอกาสที่จะเกิดภาวะปลายประสาทอักเสบจะน้อยลงตามไปด้วย