เหน็บชา เกิดจากอะไร วิธีการรักษาและป้องกัน

เหน็บชา (Beriberi) คือโรคที่มีสาเหตุมาจากการขาดวิตามินบี 1 สามารถเกิดขึ้นได้กับทุกเพศทุกวัยทั้งในเด็กและผู้ใหญ่เพราะเมื่อร่างกายขาดวิตามินบี 1 ก็จะทำให้ร่างกายมีอาการเหน็บชา และเกิดอาการผิดปกติทางระบบประสาทความรู้สึก อาการเหน็บชาสามารถเกิดขึ้นได้กับทุกส่วนของร่างกาย ไม่ว่าจะเป็นปลายนิ้วมือ นิ้วเท้า หรือแขน ขา เพราะวิตามินบี 1 มีหน้าที่เร่งในกระบวนการเผาผลาญอาหารประเภทคาโบไฮเดรตให้ได้นำตาลกลูโคส ซึ่งร่างกายต้องการเพื่อนำไปใช้ทำงาน มาดูกันดีกว่าว่าเราจะมีวิธีรักษาอาการเหน็บชาและป้องกันอย่างไรเพื่อให้ไม่ให้เกิดโรคนี้

สาเหตุของอาการเหน็บชา

อาการเหน็บชาเกิดจากร่างกายขาดวิตามินบี 1 ซึ่งร่ายกายไม่สามารถสังเคราะห์เองได้ จะได้จากการรับประทานอาหารหรืออาหารเสริมเท่านั้น และเมื่อร่างกายขาดวิตามินบี 1 ก็จะทำให้ร่างกายเกิดอาการเหน็บชา เพราะวิตามินบี 1 มีหน้าที่ช่วยให้การเผาผลาญอาหารประเภทคาโบไฮเดรตที่ร่างกายต้องการเพื่อนำไปใช้ทำงานให้ร่างกายเหนี่ยวนำของระบบประสาทในร่างกายให้ทำงานได้เป็นปกติ วิตามินบี 1 จะอยู่ในร่างกายมนุษย์ได้เพียง 30 มิลลิกรัมเท่านั้นจะกระจายตามส่วนต่างๆ ของร่างกายและจะอยู่ในร่างกายมนุษย์เพียงแค่ไม่ถึง 18 วันก็จะถูกขับออกจากร่างกายผ่านทางไต และเมื่อร่างกายขาดวิตามินบี 1 ก็จะทำให้เกิดอาการเหน็บชาและอาการต่างๆ ตามมาได้แก่ เหนื่อยหอบ หัวใจเต้นเร็วและตับโตเป็นต้น และปัจจัยที่ทำให้ขาดวิตามินบี 1 ได้แก่

• กลุ่มผู้ที่รับประทานอาหารจำพวกแป้งและน้ำตาลจำนวนมากแต่รับประทานอาหารจำพวกธัญพืชที่มีวิตามินบี 1 น้อย
• ผู้ที่ติดสุราเรื้อรัง เนื่องจากแอลกอฮอร์จะทำให้ร่างกายไม่สามารถดูดซึมวิตามินบี 1 เข้าสู่ร่างกายได้
• ภาวะต่อมไทรอยด์ทำงานหนักเกิน
• ผู้ที่กำลังรักษาโรคไต
• อาหารที่มีสารทำลายวิตามินบี 1 ได้แก่จำพวก ส้มดิบ ปลาดิบ และน้ำปลาร้า
• กลุ่มผู้ใช้แรงในการทำงานหนักเช่น กลุ่มคนงานกรรมกร ชาวประมง ผู้ต้องขังในเรือนจำ และกลุ่มนักกีฬา
• ผู้ที่เป็นโรคตับเรื้อรังเช่น คนที่เป็นตับแข็ง เพราะเมื่อตับมีปัญหาก็จะไม่สามารถนำวิตามินบี 1 เข้าไปใช้ประโยชน์ได้
• การผ่าตัดโรคอ้วน
• โรคเอดส์
• หญิงตั้งครรภ์ที่กำลังให้นมบุตร
• ผู้ที่มีอาการท้องเสียเป็นเวลานาน หรือใช้ยาขับปัสสาวะ
• เด็กทารกที่ดื่มนมแม่เพียงอย่างเดียว และแม่ก็อยู่ในกลุ่มที่ขาดวิตามินบี 1 อยู่แล้ว

วิธีการรักษาเหน็บชา

การรักษาโรคเหน็บชาแพทย์จะทำการรักษาโดยแยกผู้ป่วยออกเป็น 2 กลุ่มคือ กลุ่มผู้ป่วยทั่วไปและกลุ่มที่มีอาการรุนแรง โดยกลุ่มทั่วไปแพทย์จะทำการรักษาโดยการให้วิตามินบี 1 อาจจะให้ทานยาหรือให้ผู้ป่วยรับประทานอาหารเสริมที่มีวิตามินบี 1  ส่วนในกรณีที่ผู้ป่วยมีอาการรุนแรงมากแพทย์จะทำการรักษาโดยการให้วิตามินบี 1 ด้วยการฉีดวิตามินบี 1 ไปในกล้ามเนื้อ หรือทางหลอดเลือดดำโดยปริมาณและระยะเวลาในการให้วิตามินบี 1 จะขึ้นอยู่กับอาการของผู้ป่วยและดุลพินิจของแพทย์ นอกจากนี้ผู้ป่วยจะต้องได้รับการติดตามอาการอย่างใกล้ชิดว่าร่างกายสามารถดูดซึมวิตามินบี 1 เข้าสู่ร่างกายเพียงพอหรือไม่ด้วยการตรวจเลือดด

วิธีการป้องกันเหน็บชา

โรคเหน็บชาเป็นโรคที่สามารถป้องกันและรักษาได้ เป็นโรคที่มักจะเกิดกับคนที่มีอาการขาดวิตามินบี 1 การป้องกันโรคเหน็บชาสามารถทำได้โดยการรับประทานอาหารจำพวกที่อุดมไปด้วยวิตามินบี 1 อยู่จำนวนมาก สามารถป้องกันได้ทั้งในเด็กและผู้ใหญ่เพียงแค่ต้องใส่ใจกับอาหารการกินให้มากๆ และควรศึกษาหาสาเหตุของโรคและวิธีป้องกันจะได้ไม่ต้องกลับมาเป็นโรคเหน็บชาซ้ำอีก โดยอาหารที่มีวิตามินบี 1 อยู่จำนวนมากได้แก่

• อาหารที่อุดมไปด้วยวิตามินบี 1 เช่น อาหารจำพวกธัญพืชต่างๆ
• ข้าวซ้อมมือ ข้าวกล้อง รำข้าว และจมูกข้าว
• อาหารจำพวกเนื้อสัตว์ได้แก่ เนื้อวัว เนื้อหมู เนื้อปลา เครื่องในจำพวก ตับ ไต และไข่แดง
• นมและผลิตภัณฑ์ที่ได้รับจากนม อย่างเช่น โยเกิร์ต ชีส
• ผักบางชนิดอย่างเช่น กะหล่ำปลีดาว หน่อไม้ฝรั่ง ฟักทอง ผักโขม เห็ด
• ผลไม้ต่างๆ เช่น แตงโม ส้ม ซึ่งอาจทานเป็นผลสดๆ หรือนำมาทำเป็นน้ำผลไม้ดื่มก็ได้

ภาวะแทรกซ้อนมีอะไรบ้าง

ผู้ป่วยโรคเหน็บชาจะทำให้เกิดภาวะโรคแทรกซ้อนโรคต่างๆ ได้ง่าย อย่างเช่น โรคที่เกี่ยวกับระบบประสาท ลำไส้ กระเพาะอาหาร และโรคหัวใจ เป็นต้น นอกจากนี้ยังเสี่ยงที่จะมีภาวะแทรกซ้อนโรคต่างๆ หลายชนิดอีกเช่น

• โรคภูมิแพ้ชนิดรุนแรง อาจเกิดขึ้นได้จากการรักษาด้วยการให้อาหารทางหลอดเลือด
• โรคหัวใจวายเฉียบพลัน ที่มีสาเหตุมาจากอาการขาดวิตามินบี 1 หากไม่ได้รับการรักษาอาจอาจทำให้เสียชีวิตลงได้
• ผู้ป่วยที่ขาดวิตามันบี 1 ส่วนใหญ่จะมีการขาดวิตามินบี ชนิดอื่นๆ ร่วมด้วย

โรคเหน็บชาเป็นภาวะที่ร่างกายขาดวิตามินบี 1 ซึ่งถือเป็นโรคที่มีความร้ายแรงมากหากปล่อยไว้ไม่ได้รับการรักษาอย่างถูกต้องอาจทำให้เสียชีวิตได้ หากไม่อยากเกิดอาการโรคเหน็บชาควรทานอาหารให้ครบ 5 หมู่ออกกำลังกายให้ร่างกายแข็งแรง และเลือกรับประทานอาหารที่มีประโยชน์ที่อุดมไปด้วยวิตามินบี 1 หลีกเลี่ยงอาหารที่จะไปทำลายวิตามินบี 1 อย่างเช่น ปลาร้า หมากพลู ใบชา ปลาดิบ และงดดื่มเครื่องดื่มแอลกอฮอล์ เพราะเครื่องดื่มแอลกอฮอล์จะทำให้ร่างกายไม่สามารถดูดซึมวิตามินบี 1 ได้เต็มที่นั่นเอง